O jornalista Marciano Moreira, de Cabo Verde, traduziu a carta de maputo, para o kaoverdianu . A carta foi produzida por ocasião do colóquio sobre “Diversidade Linguística nos Países da Comunidade dos Países de Língua Portuguesa (CPLP)”, realizado pelo IILP, em setembro de 2011.
Por acreditarmos na importância da preservação das diversas línguas do espaço da CPLP, traduções realizadas dos documentos retirados dos Colóquios organizados pelo IILP, serão sempre muito bem-vindas . O próximo será ” A Língua Portuguesa na Internet e no Mundo Digital”, de 24 a 26 de abril próximo, em Guaramiranga, Fortaleza, Brasil.
Karta di Maputu*
Konsiderandu diversidadi linguistiku prevalesenti na tudu tera menbru di CPLP konsistindu na ezistensia di mas di 300 lingua fora purtuges kuza ki ta reprezenta serka di 5% di diversidadi linguistiku mundial.
Konsiderandu ma komunidadi internasional – dezignadamenti UNESCO – i kada tera menbru di CPLP, ta da multilingismu, direitus linguistiku i risku di dezaparesimentu di diversidadi linguistiku mundial, txeu valor.
Konsiderandu difikuldadis adisional ki falantis di kes otu lingua ta pasa na ses sforsu di integrason enkuantu sidadon na ses respetivus tera, integrason es ki sa ta eziji un kresenti nivel di inkluzon edukasional i dijital.
Konsiderandu nesesidadi di defini i inplementa un pulitika multilingi klaru, objetivu i di longu prazu.
Konsiderandu ma kada Stadu-Menbru ten se situason linguistiku i se planifikason.
Partisipantis na ‘Kolokiu di Maputu sobri Diversidadi Linguistiku na Paizis di CPLP’, reunidu na kapital mosanbikanu di 12 ti 14 di Setenbru di 2011 pa diskuti programas di diversidadi – ki ta ba di ko-ofisializason di novus lingua ti edukason bilingi i di situason di kriolus di bazi leksikal purtuges ti preparason di es novus lingua pa novus uzu – ta rekomenda Institutu Internasional di Lingua Purtuges, atraves di es dokumentu:
Pa dezenvolve, en artikulason ku Stadus-Menbru, un projetu di inventariason sistematiku di linguas di spasu di CPLP (nomeadamenti atraves di un atlas) ku objetivu di identifika es linguas i di avalia situason di kada un di es na zona undi es ta papiadu.
Pa realiza un studu sobri bons pratika pa promoson di diversidadi linguistiku na diversus kontinenti, tudu ku objetivu di djuda orgons jestor di linguas na paizis di CPLP dezenvolve novus perspetiva.
Pa organiza un kolokiu spesifiku sobri edukason bilingi i sobri programas en ezekuson na diversus Stadu-Menbru, tudu ku objetivu di identifika bons pratika i di promove interkanbiu tekniku nes aria.
Pa organiza un enkontru entri falantis di linguas kriolu di bazi leksikal purtuges pa konxe situason atual di es linguas i di komunidadis ki ta papia-s i inda ses dimenson identitariu i kultural.
Pa artikula sforsus ku redis internasional di multilingismu i ku otus organizason, nasional i internasional (sima blokus rejional, Redi Maaya i ACALAN) pa dezenvolvimentu di projetus i perspetivas baziadu na interesi di promoson di diversidadi linguistiku.
Pa kria un konkursu pa premia programas o projetus di promoson di linguas di Stadus-Menbru di CPLP.
Pa institui, na site di IILP, un forun virtual di multilingismu pa partilha speriensias, atualidadis i rezultadus di projetus i programas.
Partisipantis na Kolokiu di Maputu rekomenda inda pa inkorpora es pontus li na diskuson di ‘Sugundu Konferensia Internasional Sobri Futuru di Purtuges na Sistema Mundial’ (ki ta realizadu na mes di Outubru di 2012) i na ‘Planu di Ason di Lisboa pa Promoson, Difuzon i Projeson di Lingua Purtuges’:
Konprometimentu di Stadus-Menbru ma ta rekonhese juridikamenti kes lingua autoktoni di CPLP.
Ma ta aprova leis pa elimina diskriminason di kes lingua autoktoni di CPLP.
Ma ta pasa ta trata linguas autoktoni di CPLP komu linguas di konhesimentu i non apenas komu objetu di programas di bilingismu tranzitoriu undi ta odjadu linguas autoktoni apenas komu un ponti pa purtuges o komu fazi inisial di alfabetizason i non komu lingua di produson permanenti di konhesimentu (pa kazu spesifiku di Timor-Lesti, es proposta ta apoia atual pulitika ofisial di promoson di bilingismu – tetun-purtuges).
Ma ta partisipa na konstruson di Atlas di Linguas di CPLP ker kooperandu pa djunta informasons disponivel sobri linguas autotokni i respetivus komunidadi falanti na kada Stadu-Menbru ker pa defini kes aspetu tekniku i finanseru nesesariu pa mesmu enpreendimentu.
Ma ta npenha ativamenti na katalogason, prezervason i apoiu di lingua purtuges la undi el ka e ofisial.
Ma ta realiza asons di formason tekniku i profisional di falantis di linguas autoktoni di CPLP pa kapasita-s pa jeston di respetivus lingua maternu.
Es rekomendasons ta bazia na konhesimentu partilhadu na ‘Kolokiu di Maputu sobri Diversidadi Linguistiku na Paizis di CPLP’, es ta reprezenta un entendimentu komun di partisipantis i es ta viza kontribui pa molda atuason di IILP ku CPLP.
Maputu, 14 di Setenbru di 2011.
_______
* traduson di purtuges; tradutor: Marciano Ramos Moreira; fonti: https://tinyurl.com/7jlbjro